Statystyczne refleksje podczas pandemii

Zwykle sytuacje epidemii skutkowały wzrostem kłopotów i problemów psychicznych, zarówno w pracy, jak i w domu. Zazwyczaj wzrost ten osiągał 50–60% – o tyle więcej pojawiało się problemów depresyjnych, lękowych czy związanych np. z nadużywaniem alkoholu. Tym razem jest inaczej – znacznie gorzej. ZUS informuje, że w pierwszym półroczu 2020 roku pracownicy spędzili na L4 aż 14,5 mln dni, jeśli weźmie się pod uwagę tylko zwolnienia z powodu problemów psychologicznych. Przeprowadzone niedawno w USA badanie pokazało, że w następstwie pandemii COVID-19 liczba osób skarżących się na zaburzenia lękowe wzrosła około trzykrotnie. W przypadku zaburzeń depresyjnych wzrost był czterokrotny. Co szczególnie alarmujące, najbardziej dotkniętą grupą okazały się osoby pomiędzy 18. a 24. rokiem życia. Jako ciekawostkę można podać fakt, że grupą najmniej dotkniętą były osoby powyżej 65 lat. I jeszcze jedna szokująca informacja: ponad 11% osób badanych poważnie rozważało samobójstwo.

Na różne problemy psychologiczne cierpiało 23,4% Polaków, co daje ponad 6 milionów osób. Ponadto 32% pracowników uważa, że pracodawcy nie dbają o ich samopoczucie psychiczne, i jest to najgorszy wynik w całej Europie. Według danych ZUS grupę chorobową generującą najwyższe wydatki na świadczenia związane z niezdolnością do pracy stanowią zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (15,8% ogółu wydatków). Wszystkie te liczby pokazują jednoznacznie, że problemy psychiczne w pracy są poważnym czynnikiem obniżającym efektywność pracy. A pandemia jeszcze zaostrzyła to zjawisko. Niestety, z badań CIPD wynika, że menedżerowie nie są przygotowani do radzenia sobie z problemami natury psychospołecznej u swoich podwładnych.

Warto wiedzieć, że problemy i wyzwania dotyczące zdrowia psychicznego są czymś powszechnym w społeczeństwie i w miejscu pracy. Według niektórych badań 75% osób dorosłych w jakimś momencie swojego życia może przechodzić poważne załamanie w obszarze zdrowia psychicznego. Tak jak można rozwiązać problemy ze zdrowiem fizycznym, tak można uczynić to samo z problemami natury psychicznej. W przeciwieństwie jednak do niektórych problemów ze zdrowiem fizycznym, problemy psychiczne są bardzo często niewidoczne dla innych i/albo trzymane w tajemnicy.

Znaczącym czynnikiem jest zjawisko stygmatyzacji związanej z chorobą psychiczną, zarówno w społeczeństwie, jak i w miejscu pracy. Ta stygmatyzacja, wraz z kulturą, która ją stworzyła, przyczynia się do utrzymywania się i utrwalania problemów ze zdrowiem psychicznym. 

W tym obszarze funkcjonuje wiele mitów i nieporozumień i dlatego reakcjami na kłopoty natury psychicznej bywają: ignorowanie symptomów oraz ukrywanie swoich problemów. Dodatkowo koledzy lub przełożeni mogą etykietować bądź oskarżać osoby, które zgłaszają podobne trudności. Zdarzają się z ich strony narzekania na osobę doświadczającą problemów, czasem groźby wobec niej, przygotowywanie do zwolnienia lub przeniesienia, ewentualnie wyręczanie jej w pracy. Tymczasem tego typu zachowań, które pracownicy często nam zgłaszają, należałoby unikać.

W Akademii ICAS promujemy nieco inne podejście do pracowników i współpracowników przeżywających trudności związane ze zdrowiem psychicznym.

Chodzi w głównej mierze o aktywne i życzliwe słuchanie, zainteresowanie się zarówno samą osobą, jak i jej problemami, podsumowywanie i wspólne rozważanie możliwych działań, jakie można podjąć. W trakcie takiej rozmowy należy wykazać się taktem, szanować prawo ludzi do zachowania prywatności, zadawać proste i otwarte pytania. Warto unikać żargonu medycznego i zamiast tego używać języka pozytywnego. Kluczową kwestią jest zapewnienie bezpieczeństwa i poufności rozmowy. Oczywiście w każdej chwili można rekomendować zwrócenie się o pomoc do pracowników ICAS Poland.

Więcej działań omawiamy podczas szkoleń poświęconych pierwszej pomocy psychologicznej skierowanych do pracowników i menedżerów. Podczas tych warsztatów diagnozujemy własne chęci i dyspozycje do pomagania innym. Można samodzielnie sprawdzić swoją chęć niesienia pomocy, wypełniając test pod tym adresem. Uczymy się aktywnie i empatycznie słuchać. Własne umiejętności aktywnego i empatycznego słuchania można zweryfikować pod tym adresem. Wreszcie, poznajemy swój i innych styl radzenia sobie w sytuacjach trudnych i stresujących. Test dotyczący stylów radzenia sobie w trudnej sytuacji znajduje się pod tym adresem.