Wakacyjne pułapki prawne

Małgorzata Kwiatkowska: Panie mecenasie, zbliżają się wakacje – upragniony moment, do którego odliczamy dni w kalendarzu. Niestety, nawet w trakcie urlopu czyhają na nas pułapki prawne, które chcielibyśmy ominąć. Zacznijmy od tego, że podczas poszukiwania miejsca wypoczynku często korzystamy z usług biur podróży. Czy i jak możemy sprawdzić ich wiarygodność?

Michał Koralewski: Prowadzenie usług turystycznych wymaga wpisu do specjalnego rejestru prowadzonego przez marszałka danego województwa. Dla ułatwienia przeglądania tych danych powstał portal uwzględniający podstawowe informacje o tego typu podmiotach. To Centralna Ewidencja Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych, a znajdziemy ją pod adresem: www.ewidencja.ufg.pl. Sprawdzenie operatora powinniśmy zatem rozpocząć od tego portalu. Co ważne, przeczytamy tam również o operatorach, którzy ogłosili upadłość.

W ostatnim czasie coraz bardziej daje nam się we znaki wzrost cen, który postępuje już niemal z tygodnia na tydzień. Kiedy i z jakiego powodu biuro podróży może zmienić cenę wyjazdu?

Zmiana ceny możliwa jest wyłącznie wówczas, gdy przewiduje to umowa na usługę turystyczną oraz tylko na warunkach i w zakresie, które zostały w niej wskazane. Co więcej, nawet gdy stosowne postanowienia znajdują się w treści dokumentu, zakazane jest dokonywanie zmiany kwoty na krócej niż 21 dni przed terminem rozpoczęcia wycieczki. Poza tym w przypadku podniesienia ceny organizator musi udowodnić, że poniósł dodatkowe koszty. Tylko one mogą mieć wpływ na podwyżkę opłat z tytułu wykupionej usługi. Warto jeszcze pamiętać, że jeżeli organizator wyjazdu zmieni wysokość kwoty o więcej niż 8%, możemy odstąpić od umowy i nie poniesiemy dodatkowych kosztów.

Czy poza tym biuro może ukryć przed nami jakiekolwiek dodatkowe koszty?

To nie powinno się zdarzać. Niemniej należy zwracać uwagę na wszystkie informacje opatrzone zwrotami „za dodatkową opłatą” albo „usługi dodatkowe”. Oznaczają one, że dane atrakcje nie zostały zawarte w wykupionym przez nas pakiecie. Przed skorzystaniem z nich warto zatem upewnić się, z jakimi kosztami będzie się to wiązać.

Zdarza się, że musimy zmienić plany. Kiedy i na jakich zasadach to my możemy zrezygnować z wakacji z biurem podróży?

Na wstępie należy wyjaśnić, że jeżeli zawarliśmy umowę przez Internet albo poza siedzibą przedsiębiorcy (na przykład na targach), to możemy odstąpić od takiej umowy w terminie 14 dni bez podawania żadnej przyczyny. W innym wypadku sposób rezygnacji określa treść podpisanego przez nas dokumentu. Zazwyczaj jest to możliwe w każdym momencie, ale im później tego dokonamy, tym większa będzie ewentualna opłata za daną decyzję. Przykładowo wielu operatorów dopuszcza rezygnację bezkosztową na co najmniej 60 dni przed terminem wycieczki. Gdy rezygnujemy w krótszym okresie, wiąże się to z pobraniem opłaty. W przypadku wystąpienia przyczyn niezależnych, takich jak choroba czy zdarzenie losowe, znaczna część umów przewiduje preferencyjne warunki rezygnacji. Niemniej każdorazowo należy dokładnie zapoznać się z treścią podpisywanych dokumentów.

Przy zawieraniu umowy często jesteśmy namawiani do wykupienia ubezpieczenia na wypadek rezygnacji. Czy warto z takiej oferty skorzystać? 

Tak. Wynika to z faktu, że większość touroperatorów pobiera dodatkowe opłaty za rezygnację z wycieczki. Ubezpieczenie pokryje koszty związane z taką decyzją.

A w jakich wypadkach i w jaki sposób klient może złożyć reklamację?

Warto ją składać w każdym przypadku, gdy wykonana usługa turystyczna nie odpowiadała warunkom wskazanym w umowie. Może to być na przykład niezgodność hotelu – czy nawet pokoju hotelowego – z opisem lub brak obiecanych w ofercie atrakcji. W reklamacji należy zaznaczyć stwierdzone uchybienia, a także nasze żądanie, na przykład obniżenie ceny o określony procent albo jej zwrot. Biuro podróży ma 30 dni na rozpatrzenie naszej prośby. Jeżeli reklamacja nie zostanie uznana, możemy skorzystać z pomocy powiatowego (miejskiego) rzecznika praw konsumentów, a nawet zgłosić skargę do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Często o wyborze konkretnej propozycji wypoczynku decyduje cena. Czy oferty typu wakacje „last minute” są całkowicie bezpieczne?

Tak. Są to takie same usługi turystyczne, jak kupowane w standardowych terminach. Jednak ze względu na ich zakup „w ostatniej chwili”, zazwyczaj istnieją ograniczenia w wyborze na przykład pokoi czy miejsc w samolocie.

Na wakacje często wybieramy się także samochodem. Jeśli go wynajmujemy, na co powinniśmy uważać?

Przede wszystkim zwróćmy uwagę na stan pojazdu, aby nie zostały nam przypisane ewentualne już istniejące uszkodzenia. Warto także sprawdzić ilość paliwa w baku oraz zapisy, w jakim stanie powinniśmy zwrócić auto. Niektóre wypożyczalnie wymagają umycia samochodu oraz zatankowania go do pełna. Kolejną kwestią, którą warto dokładnie prześledzić, jest sposób naliczania opłat. Czasem bowiem płacimy tylko zryczałtowaną kwotę, a czasem opłata jest kilkuskładnikowa i uwzględnia na przykład czas najmu i stawkę za przejechane kilometry. Zdarzają się także dodatkowe koszty – za brak umycia auta, przekroczenie godziny zwrotu, przesłanie mandatu i tym podobne.

Ostatnio w polskim prawie pojawiło się kilka zmian dotyczących wykroczeń drogowych. Na które z nich powinniśmy szczególnie zwrócić uwagę?

Rzeczywiście, w styczniu 2022 roku weszły w życie istotne zmiany w zakresie wysokości mandatów karnych, sam katalog wykroczeń na szczęście pozostaje bez zmian. Warto jednak pamiętać, że maksymalna wysokość mandatu wzrosła aż dziesięciokrotnie, z 500 złotych do 5000 złotych. A jeśli popełnimy kilka wykroczeń jednocześnie, to kwota do zapłaty może być jeszcze wyższa i sięgać 6000 złotych. Najwięcej jednak ubędzie nam z portfela, gdy nie wskażemy sprawcy wykroczenia. Wtedy mandat może zostać wypisany nawet na kwotę 8000 złotych.

A jeśli wybieramy się w podróż samochodem za granicę, o co należy zadbać i jak się przygotować, by nie wpaść w pułapki prawne?

Koniecznie należy sprawdzić limity prędkości obowiązujące tam, gdzie jedziemy, bo przeważnie są one inne niż w Polsce, a także obostrzenia dla pojazdów, na przykład w zakresie wjazdu do centrów miast. Sprawdźmy też ceny paliw w poszczególnych krajach, aby wybrać optymalne miejsca tankowania. Kolejna kwestia to opłaty za przejazdy autostradą. W niektórych państwach konieczne jest wykupienie winiety, którą należy umieścić na szybie. Zwiedzając miasta, pamiętajmy też o strefach płatnego parkowania. Opłaty za brak biletu są na zachodzie Europy bardzo wysokie.

Część osób podczas wakacji próbuje dodatkowo zarobić na wynajmie mieszkań turystom. Na co tu trzeba uważać? Czy z wynajmującym zawsze powinna zostać podpisana umowa?

Brak umowy jest dużym błędem, nie pozwala nam bowiem wykazywać okresu najmu, uzgodnionych opłat, czy też dodatkowych warunków. Jeżeli nie możemy zawrzeć transakcji na piśmie osobiście, istnieje wiele innych dróg, chociażby podpisanie umowy mailowo albo nawet poprzez MMS-a. Wystarczy, że obie strony wymienią i zaakceptują warunki w ten sposób.

A jakie kwestie powinna regulować taka umowa? Jak zadbać o nasze bezpieczeństwo prawne?

 Jak przy każdym najmie, musimy określić jego przedmiot (mieszkanie, dom, pokój), wysokość czynszu oraz ewentualnie innych opłat. Pamiętajmy też o jasnym wskazaniu okresu. Należy wiedzieć, że jeśli najem zawarliśmy na czas oznaczony, to jego wypowiedzenie możliwe jest tylko w przypadkach wskazanych w umowie. Powinniśmy zatem je wymienić. Do najczęstszych należą: zaleganie z czynszem i opłatami, a także brak odpowiedniej dbałości o lokal oraz nieprzestrzeganie porządku domowego przyjętego w danym budynku.

W jakich jeszcze okolicznościach właściciel może wypowiedzieć umowę najmu?

 Jak już sygnalizowałem wcześniej, przy umowie zawartej na czas oznaczony decyduje jej treść. Może się zatem zdarzyć, że taka umowa nie będzie przewidywała możliwości jej wcześniejszego zakończenia. Umowy na czas nieoznaczony można zaś wypowiadać w terminach ustawowych, które zależą od terminów płatności czynszu. I tak, gdy czynsz jest płatny w odstępach czasu dłuższych niż miesiąc, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny miesięcznie – na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego; gdy czynsz jest płatny w krótszych odstępach czasu – na trzy dni naprzód; gdy najem jest dzienny – na jeden dzień naprzód.

Czy skorzystanie z pośrednika przy wynajmie mieszkania czy apartamentu to dobry czy zły pomysł? Jak to wpływa na bezpieczeństwo prawne? 

Muszę przyznać, że sam korzystam z usług pośredników na rynku nieruchomości. Daje to nie tylko oszczędność czasu, ale przede wszystkim większe bezpieczeństwo transakcji. Pośrednicy starają się umawiać na spotkania jedynie klientów faktycznie zainteresowanych najmem, a nie tak zwanych „oglądaczy”. Nadto pośrednik zadba o poprawną treść umowy najmu.

A na co zwrócić uwagę, jeśli to my sami poszukujemy mieszkania do wynajęcia?

Pomijając kwestie standardu lokalu i jego lokalizacji, powinniśmy zadbać, aby wszelkie opłaty były jasno określone. Zdarza się bowiem, że faktyczna ich wysokość jest wyższa niż zapowiadana przez wynajmującego. Jeżeli pobierana jest kaucja, określmy, na co można ją pobrać i w jakich terminach wynajmujący powinien ją rozliczyć. W przypadku najmu na czas oznaczony zweryfikujmy przesłanki uprawniające nas do rozwiązania umowy przed terminem. Warto też przyjrzeć się obowiązkom stron co do utrzymania stanu lokalu i naprawy ewentualnych uszkodzeń. Jeśli przewidujemy pobyt ze zwierzęciem domowym, zaznaczmy to wyraźnie w umowie, aby nie powstał później na tym podłożu konflikt z wynajmującym. Może to banał, ale przeczytajmy umowę przed jej podpisaniem. Niestety nadal się zdarza, że sięgamy do niej dopiero po powstaniu sporu z właścicielem.

Omówiliśmy sporo kwestii i mam nadzieję, że te informacje pomogą naszym czytelnikom spokojnie wypocząć i zaplanować wakacje, a jednocześnie zapewnić sobie bezpieczeństwo prawne. Przypomnę jeszcze, że w razie kłopotów pracownicy firm, które korzystają z Programu Wsparcia Pracowników ICAS EAP, mogą na bieżąco zgłaszać się po indywidualne konsultacje prawne. Bardzo dziękuję za rozmowę.

Dziękuję i życzę wszystkim udanych wakacji.