Jak słuchać, by naprawdę usłyszeć? O uważnym uchu

Dlaczego w ogóle słuchamy?

Codziennie prowadzimy dziesiątki rozmów – z bliskimi, współpracownikami, klientami, a nawet z zupełnie obcymi ludźmi w przypadkowych sytuacjach. Wydaje się, że to proste: jedna osoba mówi, druga słucha. Ale w praktyce często słuchanie bywa tylko złudzeniem – zamiast wsłuchiwać się w słowa i emocje drugiej strony, planujemy już własną odpowiedź albo szukamy argumentów, by odeprzeć jej punkt widzenia. Nie chodzi więc o brak czasu czy umiejętności, ale o powszechną tendencję do udawania uwagi.

Tę lukę świetnie pokazuje badanie opublikowane w Harvard Business Review, w którym aż 69% menedżerów przyznało, że ich współpracownicy i klienci często nie czują się przez nich naprawdę wysłuchani. To szczególnie istotne, bo według autorów raportu – Zengera i Folkman’a – dobre słuchanie wcale nie oznacza tylko milczenia. Oznacza aktywne zaangażowanie, cierpliwość, okazywanie empatii i otwartość na punkt widzenia rozmówcy.

Co daje uważne słuchanie

Uważność podczas słuchania to coś więcej niż cisza w czasie, gdy mówi druga osoba. To świadoma obecność – gotowość, by odłożyć na bok własne myśli, uprzedzenia czy chęć szybkiej riposty. Jak pokazują badania dr Grahama Bodie, eksperta od komunikacji z Uniwersytetu Kentucky, aktywne słuchanie działa jak bufor psychiczny: zmniejsza poziom stresu, podnosi poczucie bezpieczeństwa i realnie pogłębia zaufanie między rozmówcami. W jego analizach osoby, które czuły się uważnie wysłuchane, deklarowały większą satysfakcję z relacji i rzadziej doświadczały poczucia izolacji.

Podobne wnioski przed laty formułował już Carl Rogers – psycholog, który wprowadził pojęcie empatycznego słuchania do psychoterapii. Według niego najgłębsze zmiany w człowieku zachodzą nie wtedy, gdy słyszy rady, ale wtedy, gdy naprawdę czuje się zrozumiany. Rogers twierdził, że taka uważność ma moc uzdrawiania – bo pozwala drugiej osobie w pełni wypowiedzieć swoje myśli i uczucia, bez lęku przed oceną.

Dlaczego zatem słuchanie jest trudne

Paradoksalnie wielu z nas wierzy, że świetnie słucha, choć w rzeczywistości nasz umysł często ucieka w dygresje. Potrafimy mówić z prędkością około 125 słów na minutę, ale nasz mózg przetwarza informacje nawet trzy razy szybciej – tracimy uważność i powstaje pewnego rodzaju „puste miejsce”, które zapełniamy wewnętrznym monologiem. Ralph Nichols, pionier w dziedzinie komunikacji na Uniwersytecie Minnesota, ustalił, że przeciętny człowiek pamięta tylko połowę z tego, co usłyszy.

Pozorna obecność, realna samotność

W erze mediów społecznościowych mamy setki sposobów na kontakt, a mimo to rośnie liczba osób, które czują się niewysłuchane. Szybkie „jak się masz?” na czacie nie zastąpi uważnej rozmowy, w której ktoś naprawdę zatrzymuje się, żeby usłyszeć nas do końca. Z badań Brené Brown wynika, że brak poczucia bycia wysłuchanym jest jednym z głównych czynników pogłębiających wstyd i izolację emocjonalną.

Małe gesty, wielka zmiana

Dobra wiadomość? Słuchania można się nauczyć. Wystarczą drobne kroki: odłożenie telefonu na bok, dopytanie, co rozmówca naprawdę czuje, powtórzenie własnymi słowami, co usłyszeliśmy. Jak mówi dr Bodie, „dobry słuchacz to ten, kto słucha, żeby zrozumieć”. To, jak słuchamy, często mówi więcej o nas niż o osobie, która do nas mówi. Uważne słuchanie wymaga odwagi – otwartości na to, że nie zawsze mamy rację, że możemy zmienić zdanie. W świecie pełnym hałasu staje się aktem odwagi i empatii.

Żeby naprawdę usłyszeć drugiego człowieka, potrzeba świadomego wysiłku, praktyki. Istotne są też uważność, ale też ciekawość. To umiejętność, którą każdy z nas może rozwijać we własnym tempie. A najlepiej zacząć od słuchania samego siebie. O tym dziennikarka Małgosia Kwiatkowska rozmawia z Bartkiem Karczem – psychologiem, psychoterapeutą i dydaktykiem.

Polecamy też inne podcasty Lyra Polska. W każdym odcinku badamy istotny temat, rozmawiając z ekspertami w danej dziedzinie. To okazja do poznania nowych perspektyw i zdobycia cennych informacji w przystępnej formie. Wszystkie nasze treści wpisują się w naszą misję, którą jest odbudowywanie i utrzymywanie efektywnej równowagi. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat programu EAP, skontaktuj się z nami.