Gdy życie mówi „nie” – o przemianie trudności w siłę

Kiedy droga nagle się kończy

Nie ma ideałów. Idealnych żyć też nie. Każdy z nas prędzej czy później staje przed przeszkodami, które wydają się nie do pokonania. Mogą pojawić się nagle, jak zamknięte drzwi w ciemnym korytarzu, i zostawić nas z poczuciem zagubienia, braku kontroli, a czasem nawet całkowitego przytłoczenia. W pierwszym odruchu patrzymy na nie jak na koniec pewnego etapu – stratę, której najlepiej byłoby w ogóle nie doświadczać.

Jak kryzys może stać się początkiem

Moment załamania nie zawsze musi oznaczać koniec. Zjawisko nazywane potraumatycznym wzrostem opisuje, w jaki sposób kryzys – gdy zostaje przeżyty i zrozumiany – potrafi zmienić nasze spojrzenie na życie, relacje i własne możliwości.

Badania potwierdzają, że przetrwanie trudnych doświadczeń może prowadzić do rozwoju. W analizach przeprowadzonych wśród weteranów aż 50% badanych, a w grupie z objawami PTSD nawet 72%, zgłaszało umiarkowany lub silny potraumatyczny wzrost po swoim najpoważniejszym wydarzeniu traumatycznym. Wiązał się on z lepszym funkcjonowaniem psychicznym i ogólnym zdrowiem. Podobne wnioski płyną z metaanalizy, w której między 58% a 83% osób po traumie retrospektywnie deklarowało poprawę w jakimś obszarze życia.

W praktyce oznacza to, że utrata pracy może stać się impulsem do odkrycia nowej ścieżki zawodowej, rozpad relacji – do głębszego poznania siebie i budowania zdrowszych więzi, a choroba – do zmiany stylu życia i priorytetów.

Mózg w obliczu kryzysu

W obliczu trudności mózg automatycznie uruchamia reakcję przetrwania – koncentrację na zagrożeniu, zawężenie percepcji, blokadę elastycznego myślenia. To naturalny mechanizm, który w krótkim czasie pomaga chronić życie, ale jeśli utrzymuje się zbyt długo, zamyka nas na możliwość dostrzeżenia szansy.

Badania nad neuroplastycznością pokazują jednak, że sposób interpretacji wydarzeń wpływa na budowę i funkcjonowanie naszego mózgu. Kiedy uczymy się patrzeć na przeszkody jak na szansę, wzmacniamy struktury odpowiedzialne za radzenie sobie ze stresem i rozwijamy odporność psychiczną. Ten proces wymaga uważności, ale daje trwałą zmianę – pozwala stopniowo odzyskać poczucie sprawczości i otworzyć się na nowe możliwości.

Psychologia pozytywna w działaniu

Kryzys nie musi być źródłem tylko bólu. Martin Seligman, twórca psychologii pozytywnej, opracował model PERMA, który opisuje pięć filarów dobrego życia: pozytywne emocje, zaangażowanie, relacje, poczucie sensu i osiągnięcia. W kontekście trudnych doświadczeń oznacza to, że nawet w obliczu przeciwności możemy świadomie wzmacniać elementy, które podtrzymują naszą motywację i odporność. Skupienie się na relacjach, które nas wspierają, czy na aktywnościach, które dają poczucie sensu, może pomóc przetrwać najcięższe chwile i odzyskać równowagę.

Barbara Fredrickson, autorka teorii „Broaden-and-Build”, udowodniła z kolei, że pozytywne emocje – nawet te drobne, codzienne – poszerzają naszą perspektywę myślenia i budują zasoby wewnętrzne. W praktyce oznacza to, że chwile radości, wdzięczności czy spokoju działają jak małe kroki, które wzmacniają nas psychicznie. Z czasem te drobne zasoby kumulują się, tworząc fundament do lepszego radzenia sobie z kryzysami i przekształcania ich w szansę na rozwój.

Sposób: „To nawet lepiej”

Jednym z praktycznych i pomocnych narzędzi jest też metoda opisana przez Joannę Chmurę w książce To nawet lepiej! Jak obracać trudności w szanse. Jej istota polega na tym, by w momencie napotkania przeszkody świadomie dodać w myślach frazę „to nawet lepiej” – nie po to, by umniejszyć problem, lecz by otworzyć sobie możliwość poszukiwania korzyści, których jeszcze nie widać. Ten prosty zabieg zmienia punkt ciężkości z utraty na potencjał i uczy patrzeć w przyszłość z większą elastycznością.

Czy każdy kryzys niesie w sobie szansę?

Nie każde doświadczenie od razu prowadzi do wzrostu. Część trudnych momentów najpierw nas łamie. Jednak nawet wtedy, jeśli damy sobie przestrzeń na przeżycie emocji i otoczymy się wsparciem, mogą one stać się fundamentem czegoś nowego. Trudność sama w sobie nie nadaje sensu. Ten sens nadaje to, co z nią zrobimy. Życie wielokrotnie powie nam „nie” – ale każde z tych „nie” może być początkiem innego, może nawet lepszego „tak”. Więcej na ten temat posłuchacie w rozmowie dziennikarki Małgosi Kwiatkowskiej z Hanią Wąż - coachem i trenerką biznesu, która na co dzień pomaga organizacjom radzić sobie z trudnymi zmianami i sytuacjami kryzysowymi.

Polecamy też inne podcasty Lyra Polska. W każdym odcinku badamy istotny temat, rozmawiając z ekspertami w danej dziedzinie. To okazja do poznania nowych perspektyw i zdobycia cennych informacji w przystępnej formie. Wszystkie nasze treści wpisują się w naszą misję, którą jest odbudowywanie i utrzymywanie efektywnej równowagi. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat programu EAP, skontaktuj się z nami.