Dobrze wyjść z kryzysu

Zakończony niedawno rok 2020 przyniósł nam wszystkim niespodziewanie duży kryzys, którego skutki odczuliśmy dotkliwie w niemal wszystkich obszarach życia. Na całe miesiące większość z nas utraciła dawną równowagę.

W nowy rok, 2021, wkraczamy z wiarą, że na nowo poukładamy sobie rzeczywistość. Ale jak dobrze wyjść z kryzysu? Jak, będąc odpowiedzialnym za życie własne i zespołów ludzi, nawigować po wzburzonym wciąż oceanie zmienności i niepewności, nie gubiąc długofalowego kierunku? I w jaki sposób Program EAP może w tym procesie wesprzeć poszczególne osoby i całe firmy?

Employee Assistance Program powstał jako rozwiązanie konkretnego problemu. Firmy zmagające się z alkoholizmem pracowników zamiast pozbywać się ludzi, postawiły na udzielenie im pomocy w wyjściu z uzależnienia.

Z czasem zakres wsparcia psychologicznego został rozszerzony, a dodatkowo dołączono także doradztwo prawne i finansowe oraz objęto programem rodziny pracowników. Przez niemal sto lat funkcjonowania EAP na świecie wszędzie tam, gdzie firmy zauważały trudności, które przeszkadzały ludziom efektywnie pracować, program przychodził z pomocą. W ICAS przywiązujemy dużą wagę do tego, by utrzymać taki ewolucyjny charakter programu, odpowiadając na wymagania obecnych czasów.

Przez większą część roku 2020 nasz zespół wspierał osoby, których dotychczasowe życie na wiele sposobów ograniczono. Pomagaliśmy im zmierzyć się z tą sytuacją, związanymi z nią lękami i niepewnością. Rozwiązywaliśmy razem z nimi pojawiające się wciąż nowe, praktyczne, codzienne problemy. Opowiadali o tym szerzej nasi psychologowie i prawnicy.

I choć to wszystko na razie pozostaje aktualne, przed nami otwiera się perspektywa stopniowego znoszenia ograniczeń. W pewnej mierze to już się dzieje spontanicznie, bo ludzie sami zaczynają mieć dość – tak bardzo, że gotowi są łamać zakazy i narażać zdrowie. To klasyczna sytuacja, w której po okresie przebywania w zamknięciu pojawia się nieodparta chęć korzystania z wolności, zrekompensowania sobie doznanych niedogodności. Z tego wynikają zupełnie nowe potrzeby związane z odnajdywaniem równowagi i układaniem świata na nowo.

Można próbować o kryzysie zapomnieć i zacząć odtwarzać to, co było – tylko lepiej i bardziej kolorowo, żeby nadrobić stracony czas. Nadmierne wychylenie w drugą stronę niesie jednak ze sobą niebezpieczeństwa – niekontrolowanej konsumpcji, nadmiarowych inwestycji czy innych ryzykownych zachowań, ale także poczucia, że pewien okres został z życia bezpowrotnie wycięty.

Można też doświadczenie kryzysu zasymilować i wykorzystać do przestawienia się na nowe tory, zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i zbiorowym. Bo zaletą każdego – a więc i tego – kryzysu jest to, że pokazuje, co naprawdę jest ważne. I ten wymiar grupowy nabiera teraz szczególnego znaczenia.

Nadal istotne pozostaje to, jak ja zarządzam swoim czasem, czego się z tych trudnych doświadczeń uczę, czy wyznaczam sobie nowe cele. Ale coraz bardziej liczy się także to, jak my razem jako rodzina, zespół czy firma wykorzystujemy czas, jakie lekcje wyciągamy z kryzysu dla nas i na ile potrafimy redefiniować to, co chcemy wspólnie osiągnąć.

Warto przy tej okazji pomyśleć, że niesłychany sukces naszego gatunku na ziemi zawdzięczamy właśnie umiejętności działania w grupie. Paleontolodzy twierdzą, że homo sapiens indywidualnie był słabszy od neandertalczyka. Potrafił jednak lepiej i na większą skalę współdziałać z innymi.

Dlatego w ICAS w nadchodzących miesiącach będziemy dostosowywać usługi EAP do zmian otoczenia tak, by jak najlepiej wspierać zarówno osoby, jak i grupy w dokonywaniu efektywnych transformacji.

Pandemia przyniosła fundamentalną zmianę w obszarze dbania o zdrowie psychiczne pracowników. Wcześniej wsparcie psychologiczne było oferowane jako jeden z wielu benefitów mających poprawiać dobrostan pracowników.

Obecnie coraz częściej uznawane jest za konieczny element sprawnego działania firmy, równie ważny dla jej efektywności jak płynność finansowa czy zarządzanie łańcuchem dostaw, i kluczowy dla realizacji planów. Jednocześnie o zdrowiu psychicznym nie mówi się już tylko w wymiarze problemów jednostki, ale też w odniesieniu do całych grup, uwzględniając kwestię kompetencji potrzebnych do utrzymania równowagi zespołów. Mamy bowiem sytuację, w której zagrożone jest istnienie firm.

Kolejnym trendem, który będzie miał zasadniczy wpływ na działanie osób i zespołów, jest hybrydyzacja pracy. Masowe przejście na pracę zdalną wiązało się z wyzwaniami zawodowymi i osobistymi, którym wielu pracownikom trudno było sprostać. Stąd work-life balance był jednym z najczęściej pojawiających się tematów w naszych rozmowach z Klientami oraz podczas szkoleń.

Pełnego powrotu do biur nie możemy planować, a nieuchronna w takim wypadku hybrydyzacja oznacza zarówno korzyści – w postaci większej niezależności i elastyczności – jak i zagrożenia. Te ostatnie w dużej mierze wiążą się funkcjonowaniem w rzeczywistości cyfrowej. Jak nigdy wcześniej w historii, mamy do dyspozycji coraz lepsze narzędzia służące do komunikacji, dzielenia się wiedzą i wspólnej pracy. One mogą i powinny wzmacniać zespoły, lecz ich szerokie zastosowanie nie tylko nie jest oczywistością dla wielu osób i firm, ale też niesie ze sobą ryzyka: wykluczenia cyfrowego, poczucia niepełnego doświadczania życia, kiedy zaczyna się ono toczyć za pośrednictwem ekranów, zatarcia granic między przestrzenią pracy i odpoczynku czy utraty prywatności.

Siłę EAP stanowiło zawsze wspieranie pracowników w rozwiązywaniu problemów tak, by ich negatywny wpływ na funkcjonowanie zawodowe i osobiste był jak najmniejszy. To wsparcie nadal będzie ogromnie ważne, bo indywidualne trudności i napięcia nie znikną. Co więcej, niektóre skutki pandemii będziemy obserwować z opóźnieniem, kiedy po przejściu przez najgorszy czas wiele osób to doświadczenie skłoni do refleksji nad swoimi relacjami, stylem życia i wartościami.

Wracając jednak do trendów, równolegle bardzo intensywnie rozwijamy obszar oddziaływania grupowego. Skoro problemy nie dotyczą tylko wybranych jednostek, ale większych grup, odpowiedź na problemy powinna to odzwierciedlać. Już teraz uczymy całe zespoły tego, jak organizować pracę w domu czy jak rozpoznawać problemy psychiczne u siebie i innych, i na nie reagować.

W tym roku będziemy też wspierać Klientów w przechodzeniu na działanie hybrydowe i w dokonywaniu transformacji cyfrowych, pokazując, jak wykorzystać ich zalety, a ominąć niebezpieczeństwa. Świadomość zagrożeń jest niezwykle ważna, bo pozwala sprawnie i efektywnie poruszać się w nowym świecie. Zaproponujemy zatem wsparcie ekspertów, ale również możliwości wymiany doświadczeń pomiędzy naszymi Klientami.

Ponadto coraz szerzej udostępniamy usługi interwencji kryzysowej, które pomagają grupom wychodzić ze szczególnie trudnych sytuacji, takich jak poważna choroba czy śmierć członka zespołu.

Umiejętność odnajdywania nowej równowagi będzie w rozpoczynającym się roku szczególnie cenną kompetencją. Lekkie wybicie z równowagi to łatwy powrót. Ale przy dużym wychyleniu w każdej osobie i grupie istnieje granica, po której przekroczeniu samodzielnie do równowagi powrócić się już nie da, zwłaszcza kiedy trzeba tę równowagę na nowo zdefiniować.

Rozumiemy dynamikę tych procesów. Wiemy, jak zajmować się problemami i formułować odpowiedź adekwatną do tego, co się dzieje. Błąd popełniają te organizacje, które chcą jedynie przygotować się na przyszłość. Tę przyszłość musimy sami tworzyć.