Czy czasy wyzysku minęły? Troska o pracowników a efektywność

Nowoczesne realia pracy – koniec wyzysku czy tylko zmiana formy?

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu normą w wielu branżach były kilkunastogodzinne dni pracy, brak zabezpieczeń socjalnych i minimalna ochrona pracowników. Dziś, w świecie regulacji prawnych, polityk CSR i coraz większej uwagi poświęcanej dobrostanowi zespołów, można by sądzić, że wyzysk odszedł w przeszłość. Ale czy na pewno?

Mimo że kodeksy pracy w wielu krajach chronią pracowników przed otwartą eksploatacją, wciąż istnieją firmy, które znajdują sposoby na obejście tych regulacji. Niskie pensje, wymuszane nadgodziny, niepewność zatrudnienia i presja psychologiczna to tylko niektóre z mechanizmów, które sprawiają, że pracownicy czują się wykorzystywani. Z drugiej strony pojawia się pytanie, czy wymagania współczesnego rynku i potrzeba optymalizacji kosztów nie sprawiają, że zarówno pracodawcy, jak i pracownicy muszą szukać kompromisów.

Presja wyników a realia pracy – czy rzeczywiście jest lepiej?

Postęp technologiczny, cyfryzacja i elastyczne formy zatrudnienia miały sprawić, że praca stanie się bardziej dostosowana do potrzeb ludzi. W rzeczywistości te zmiany często przyniosły odwrotny efekt. W dobie pracy zdalnej granica między życiem prywatnym a zawodowym zaczęła się zacierać, a niektórzy pracownicy mierzą się z jeszcze większą presją niż w tradycyjnym modelu pracy.

Ponadto, mimo dostępności benefitów i coraz lepszej komunikacji wewnętrznej, niektóre branże wciąż stosują strategie optymalizacyjne, które przenoszą ryzyko na pracownika. Przykładem mogą być umowy śmieciowe, które zapewniają pracodawcy elastyczność, ale jednocześnie pozbawiają zatrudnionych stabilności i podstawowych świadczeń.

Warto też spojrzeć na różnice między krajami i sektorami. Podczas gdy w Skandynawii czy Niemczech standardy pracy i ochrona pracowników są na bardzo wysokim poziomie, w innych regionach świata wyzysk nadal jest powszechny – zarówno w sektorze produkcyjnym, jak i w nowoczesnych korporacjach, które korzystają z taniej siły roboczej w krajach rozwijających się.

Czy troska o pracownika i efektywność mogą iść w parze?

Jeszcze niedawno panowało przekonanie, że firmy muszą wybierać: albo inwestują w ludzi i ich dobrostan, albo w maksymalizację wyników finansowych. Tymczasem coraz więcej badań pokazuje, że zadowoleni i zdrowi pracownicy pracują lepiej, są bardziej lojalni wobec organizacji i rzadziej zmieniają pracę, co w dłuższej perspektywie przekłada się na stabilność i rozwój firmy.

Raport Instytutu Gallupa wskazuje, że zaangażowane zespoły osiągają wyniki lepsze nawet o 21% niż organizacje, w których poziom satysfakcji z pracy jest niski. Z kolei badania przeprowadzone przez Harvard Business Review dowodzą, że firmy, które aktywnie dbają o dobrostan swoich pracowników, zmniejszają poziom absencji i wypalenia zawodowego nawet o 40%. W dłuższej perspektywie takie podejście okazuje się korzystne nie tylko dla pracowników, ale i dla organizacji, które nie muszą ponosić kosztów związanych z wysoką rotacją czy obniżoną efektywnością.

Czy troska o pracowników stanie się nowym standardem?

Mimo pozytywnych trendów, wciąż istnieją organizacje, które traktują dbałość o pracowników jako chwilową modę lub strategię PR, a nie rzeczywistą zmianę podejścia. Są branże, w których wymagania wobec zatrudnionych rosną, ale nie idą za tym proporcjonalne wynagrodzenia ani większa stabilność zatrudnienia. Jednak coraz częściej mówi się o podejściu „human-centric” w biznesie, czyli traktowaniu pracownika jako kluczowego elementu sukcesu firmy. Wdrażane są rozwiązania takie jak 4-dniowy tydzień pracy, testowany już m.in. w Islandii i Wielkiej Brytanii, większa transparentność wynagrodzeń – aby uniknąć nierówności płacowych, programy zdrowia psychicznego czy horyzontalne struktury zarządzania, które ograniczają hierarchiczne relacje i dają większą autonomię zespołom.

Zmiany w świadomości pracowników i coraz większa presja społeczna na etyczne prowadzenie biznesu sprawiają, że firmy, które nie dostosują się do nowej rzeczywistości, mogą w przyszłości stracić zarówno najlepszych specjalistów, jak i zaufanie klientów. Dziennikarka Małgosia Kwiatkowska wraz z psycholożką i trenerką Kasią Kowalską przyglądają się temu, jak przyjazne środowisko pracy przekłada się na sukces, jak organizacje mogą realnie wspierać swoich pracowników i dlaczego podejście „człowiek w centrum” ma szansę stać się dominującym modelem w biznesie. Zachęcamy do odsłuchania rozmowy.

Polecamy też inne podcasty Lyra Polska. W każdym odcinku badamy istotny temat, rozmawiając z ekspertami w danej dziedzinie. To okazja do poznania nowych perspektyw i zdobycia cennych informacji w przystępnej formie. Wszystkie nasze treści wpisują się w naszą misję, którą jest odbudowywanie i utrzymywanie efektywnej równowagi. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat programu EAP, skontaktuj się z nami.