Od odpoczynku do działania. O łagodnym powrocie do pracy

Powrót z urlopu nie zawsze oznacza nową energię. Czasem zamiast świeżości pojawia się napięcie, a zamiast motywacji – przytłoczenie. Dlaczego tak się dzieje i jak sprawić, by po wakacjach zachować dobre samopoczucie na dłużej?

Gdy powrót nie przynosi ulgi

Choć odpoczynek ma nas regenerować, wiele osób już po pierwszym dniu pracy ma wrażenie, że wakacje się nie wydarzyły. Z psychologicznego punktu widzenia to tzw. moment przejściowy – czas, w którym układ nerwowy przestawia się z trybu regeneracyjnego na zadaniowy. Taka zmiana wymaga czasu, a gdy następuje zbyt gwałtownie, może wywołać stres, spadek koncentracji czy rozdrażnienie.

Co mówi nauka

Badania de Bloom i współpracowników (2011), opublikowane w Journal of Happiness Studies, pokazują, że urlop zwiększa zadowolenie z życia i obniża poziom stresu. Niestety, efekt ten często zanika już w pierwszym tygodniu po powrocie, jeśli nie towarzyszy mu łagodne ponowne wdrażanie się do obowiązków.

Z kolei Kühnel i Sonnentag (2011) w Journal of Organizational Behavior wykazali, że pozytywne efekty wakacji – m.in. mniejsze poczucie wypalenia i większe zaangażowanie – utrzymują się średnio do miesiąca. Wysoka presja w pracy potrafi skrócić ten czas, natomiast regularny, jakościowy odpoczynek po godzinach (np. wieczorami i w weekendy) może go wydłużyć.

Efekt przeciążenia powrotnego

Nawet sam wyjazd może być stresujący. W klasycznej skali stresu Holmesa i Rahe’a, mierzącej tzw. obciążenie zmianami życiowymi, „urlop” znajduje się wśród wydarzeń generujących stres. Wymaga reorganizacji planu dnia, przygotowań, a później – adaptacji do powrotu. To dodatkowe obciążenie może potęgować objawy tzw. post-vacation syndrome.

Post-vacation syndrome to stan obniżonego nastroju, spadku energii i motywacji, któremu mogą towarzyszyć objawy psychosomatyczne, takie jak bezsenność, bóle głowy czy rozdrażnienie. Pojawia się także poczucie dezorganizacji, trudność w skupieniu się na zadaniach i spadek satysfakcji z pracy. Najczęściej jest on efektem gwałtownego przejścia z trybu regeneracyjnego w pełen obciążeń tryb zadaniowy, w którym codzienność zaczyna „zalewać” pracownika liczbą spraw do załatwienia i presją czasu.

Co może pomóc

Jak podkreślają Rowell i Wiens (2023) w Harvard Business Review, jedną z metod zapobiegania trudnemu powrotowi jest zaplanowanie tzw. dnia bufora (buffer day) – dodatkowego dnia pomiędzy powrotem z urlopu a powrotem do pełnego tempa pracy. Pozwala to uniknąć presji natychmiastowego nadganiania zaległości i daje czas na mentalne przygotowanie się do nowych zadań.

Dla wielu osób urlop to jedyny czas w roku, gdy czują spokój. Warto zadać sobie pytanie: czy coś z tego spokoju da się przenieść do codzienności? Psychologia zachęca, by traktować powrót z urlopu nie tylko jako koniec wypoczynku, ale początek czegoś nowego: innego rytmu, bardziej świadomych wyborów, małych zmian. Nie zawsze jest to możliwe od razu, ale wystarczy zacząć od jednego kroku.

A może, aby naprawdę odpocząć, warto już wcześniej uporządkować sprawy w swoim życiu i odnaleźć równowagę przed urlopem? Dobrze jest przyjrzeć się temu, co dzieje się w naszej pracy, jak spędzamy wolny czas i w jaki sposób budujemy relacje – zarówno z innymi, jak i z samym sobą. Gdy te fundamenty są w miarę stabilne, urlop staje się prawdziwą regeneracją, a nie próbą ucieczki od chaosu. – „Nie wyjeżdżaj, gdy nie jesteś na to gotowy, zanim przyjrzysz się sobie” – mówi psycholog i trener Beata Gralińska w rozmowie z dziennikarką Małgosią Kwiatkowską. Zachęcamy do posłuchania.

Polecamy też inne podcasty Lyra Polska. W każdym odcinku badamy istotny temat, rozmawiając z ekspertami w danej dziedzinie. To okazja do poznania nowych perspektyw i zdobycia cennych informacji w przystępnej formie. Wszystkie nasze treści wpisują się w naszą misję, którą jest odbudowywanie i utrzymywanie efektywnej równowagi. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat programu EAP, skontaktuj się z nami.